گاهی هنگام انتقال پول بین حساب‌های بانکی با اصطلاحات مختلفی روبه‌رو می‌شوید و این سؤال پیش می‌آید که تفاوت شبا و ساتنا دقیقاً چیست و هر کدام چه کاربردی دارند. شاید برای انتقال وجوه روزمره، شبا بهترین انتخاب باشد و در مواقعی که نیاز به جابه‌جایی مبالغ کلان و فوری دارید، ساتنا گزینه مطمئن‌تری به نظر برسد. دانستن این تفاوت‌ها به شما کمک می‌کند که در شرایط مختلف، انتخاب درستی داشته باشید و بدون دغدغه تراکنش‌های مالی خود را انجام دهید. در ادامه این مقاله همراه ما باشید تا با جزئیات با فرق شبا و ساتنا آشنا شوید.
شبا چیست؟
«شماره حساب بانکی ایران» که به اختصار «شبا» نامیده می‌شود، یک استاندارد بین‌المللی برای شماره‌گذاری حساب‌های بانکی است. شبا (IBAN) به‌عنوان شناسه‌ای یکتا برای هر حساب بانکی در سطح ملی و بین‌المللی مورداستفاده قرار می‌گیرد و قابلیت انتقال وجه آسان و دقیق را در سیستم بانکی فراهم می‌آورد. شبا یک شماره ۲۴ رقمی یکتا برای هر حساب بانکی بوده که شامل اطلاعاتی مانند کد بانک و شماره حساب است.
این استاندارد بر اساس پروتکل IBAN طراحی شده و با هدف یکپارچه‌سازی و تسهیل تراکنش‌های مالی در داخل و خارج از کشور به کار گرفته می‌شود. شماره شبا به‌صورت خودکار از شماره حساب بانکی تولید می‌شود و نیازی به ثبت‌نام یا درخواست جداگانه ندارد. برای درک کامل تفاوت شبا و ساتنا باید بدانید که شبا یک شناسه است، نه یک سیستم انتقال وجه؛ اما در عمل، شماره شبا برای انتقال وجوه بین بانک‌های مختلف استفاده می‌شود و باعث کاهش خطاهای انسانی در ورود اطلاعات حساب می‌گردد.
ساتنا چیست و چه کاربردی دارد؟
در سیستم بانکی ایران، «ساتنا» به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سامانه‌های انتقال وجه بین‌بانکی شناخته می‌شود. این سامانه که به اختصار از عبارت «سامانه تسویه ناخالص آنی» برگرفته شده است، امکان انتقال سریع مبالغ کلان بین حساب‌های مختلف در بانک‌های کشور را فراهم می‌کند. این سیستم مبتنی بر انتقال ناخالص آنی (RTGS) بوده و به کاربران این امکان را می‌دهد که بدون تاخیر، وجوه خود را به حساب‌های دیگر در بانک‌های مختلف منتقل کنند.
ساتنا به‌طور خاص برای انتقال وجوه کلان طراحی شده است و بیشتر در معاملات تجاری و سازمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد. یکی از ویژگی‌های برجسته ساتنا، تسویه آنی و بدون معطلی تراکنش‌هاست که این امر در زمان‌های حساس بسیار ارزشمند است. این سامانه تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی فعالیت می‌کند و از استانداردهای امنیتی بالایی برخوردار است.
تفاوت شبا و ساتنا در چیست؟
برای درک بهتر تفاوت شبا و ساتنا، در ابتدا باید به ویژگی‌های هرکدام نگاهی بیندازیم. ساتنا و شبا دو سیستم بانکی هستند که در نوع عملکرد، زمان انجام تراکنش‌ها و مبالغ کاربردی با یکدیگر تفاوت‌های مهمی دارند. دانستن این تفاوت شبا و ساتنا به کاربران کمک می‌کند تا در موقعیت‌های مختلف، بهترین ابزار را برای نیاز مالی خود انتخاب کنند.
ساتنا یک سیستم پرداخت آنی است که بیشتر برای انتقال وجوه کلان و با فوریت بالا طراحی شده است. به عنوان مثال، شرکت‌ها یا افرادی که نیاز به پرداخت‌های بزرگ، فوری و لحظه‌ای به تأمین‌کنندگان یا خرید ملک دارند، از ساتنا استفاده می‌کنند.
در مقابل، شبا یک استاندارد شناسایی حساب است که به دلیل فرمت استاندارد ۲۴ رقمی خود، برای شناسایی سریع حساب در تراکنش‌های مختلف، خصوصاً در سیستم‌های مالی بین‌المللی و همچنین انتقال وجوه با مبالغ معمولی‌تر بسیار کارآمد است. از نظر زمان انجام تراکنش، تراکنش‌های ساتنا به صورت آنی و در لحظه انجام می‌شوند، اما تنها در ساعات کاری بانک‌ها ممکن هستند. در حالی که تراکنش‌های شبا ممکن است چند ساعت تا یک روز کاری زمان ببرد، اما محدود به ساعات کاری نیست. از نظر هزینه، ساتنا به دلیل انتقال کلان و فوری، هزینه بیشتری را به همراه دارد، اما شبا در بیشتر بانک‌ها هزینه‌ای ندارد یا بسیار کم است که آن را برای تراکنش‌های کوچک مناسب می‌کند.
مقایسه کامل انتقال وجه با شبا و ساتنا
در این بخش، به مقایسه دقیق‌تر جزئیات مربوط به انتقال وجه شبا و ساتنا می‌پردازیم تا بتوانید با آگاهی کامل، روش مناسب خود را انتخاب کنید. تفاوت انتقال وجه شبا و ساتنا در چندین بُعد مهم قابل بررسی است.
مبلغ انتقال
مهم‌ترین فرق شبا و ساتنا، در مبلغ قابل انتقال است. ساتنا به‌طور ویژه برای تراکنش‌های با مبالغ بالا طراحی شده و سقف انتقال وجه آن معمولاً بسیار بیشتر از شبا است. از طرف دیگر، شبا برای انتقال وجوه در مبالغ کمتر و روزمره مناسب‌تر است. در واقع، بسیاری از بانک‌ها یک حداقل مبلغ برای استفاده از ساتنا در نظر گرفته‌اند.
سرعت و زمان تسویه
تراکنش‌های ساتنا به صورت آنی (Real-Time) و فوری تسویه می‌شوند، اما این تسویه تنها در ساعات کاری مشخص بانک‌ها صورت می‌گیرد. اما تراکنش‌های شبا معمولاً به صورت دسته‌ای و با تأخیر چند ساعته یا تا یک روز کاری انجام می‌شوند و محدودیت ساعات کاری را ندارند.
کارمزد و هزینه‌ها
به دلیل فوریت و مبالغ کلان تراکنش‌ها، هزینه انتقال وجه با ساتنا معمولاً بیشتر است. این هزینه به صورت درصدی از مبلغ تراکنش محاسبه می‌شود. اما انتقال وجه با استفاده از شبا در بسیاری از بانک‌ها کم‌هزینه یا رایگان است که آن را برای تراکنش‌های معمولی و مبالغ پایین به گزینه‌ای اقتصادی تبدیل می‌کند.
نحوه استفاده
انتقال وجه از طریق ساتنا اغلب نیازمند ورود به سامانه‌های بانکداری اینترنتی یا مراجعه حضوری به شعبه است. در مقابل، استفاده از شبا بسیار ساده است و علاوه بر اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک، اغلب از طریق خودپردازها نیز قابل انجام است.
مزایای شبا و ساتنا؛ کدام روش برای شما مناسب‌تر است؟
حالا که با تفاوت شبا و ساتنا آشنا شدید، باید در مورد مزایای هر یک اطلاعات کافی را کسب کنید. هر دو سیستم شبا و ساتنا نقش مهمی در تسهیل انتقال وجه بین‌بانکی در کشور ایفا می‌کنند؛ اما هر کدام مزایای خاص خود را دارند که آن‌ها را برای موقعیت‌های متفاوتی مناسب می‌کنند. در این بخش، ضمن مقایسه حواله شبا و ساتنا بررسی می‌کنیم که کدام روش برای نیازهای شما مناسب‌تر است.
اگر نیاز شما انتقال فوری و کلان وجوه است، ساتنا گزینه بهتری است. این سیستم به شما کمک می‌کند که در کوتاه‌ترین زمان ممکن وجوه را منتقل و امنیت تراکنش‌های کلان را تضمین می‌کند. در مقابل، اگر به دنبال یک روش استاندارد، کم‌هزینه و ساده برای تراکنش‌های روزمره یا بین‌المللی هستید، شبا بهترین انتخاب است.
مزایای شبا
از مزایای کلیدی شبا می‌توان به دقت آن اشاره کرد؛ چراکه شبا یکتا است و به کاهش اشتباهات انسانی در ورود اطلاعات حساب کمک شایانی می‌کند. همچنین، شبا با سازگاری با سیستم‌های بین‌المللی و پروتکل IBAN، در تراکنش‌های جهانی بسیار کاربردی و شناخته‌شده است. سادگی در استفاده و نیاز نداشتن به اطلاعات اضافی در کنار کارمزد پایین یا رایگان، شبا را به گزینه‌ای ایده‌آل برای انتقال مبالغ کوچک‌تر و تراکنش‌های روزمره تبدیل کرده است.
مزایای ساتنا
ساتنا به دلیل طراحی خاص خود برای تسویه ناخالص آنی (RTGS)، مزیت اصلی خود را در سرعت بالا و تسویه فوری تراکنش‌ها دارد که این امر در پرداخت‌های بزرگ و حساس از لحاظ زمانی بسیار ارزشمند است. این سامانه به‌طور ویژه برای انتقال وجوه کلان بین بانک‌ها طراحی شده و محدودیت کمتری از نظر سقف مبلغ دارد. علاوه بر این، چون ساتنا تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی فعالیت می‌کند، از امنیت بالایی برخوردار بوده و احتمال بروز خطا در تراکنش‌های آن بسیار کم است.
سوالات متداول
در ادامه به سوالات متداول شما در مورد تفاوت شبا و ساتنا پاسخ می‌دهیم.
تفاوت حواله شبا و ساتنا در محدودیت مبلغ چقدر است؟
شبا برای انتقال مبالغ کوچک و متوسط مناسب است و سقف روزانه آن در هر بانک محدودیت‌های خاص خود را دارد (عموماً تا سقف ۲۰۰ میلیون تومان در موبایل بانک و تا ۵۰۰ میلیون تومان از طریق اینترنت‌بانک برای هر روز کاری). در مقابل، ساتنا برای تراکنش‌های کلان طراحی شده و دارای حداقل مبلغ مشخصی برای انتقال است (در حال حاضر معمولاً سقف آن تا ۱ میلیارد تومان یا بیشتر در برخی بانک‌ها متغیر است).
آیا انتقال وجه با ساتنا در روزهای تعطیل امکان‌پذیر است؟
خیر. انتقال وجه با ساتنا مبتنی بر تسویه ناخالص آنی است و تنها در ساعات کاری رسمی بانک‌ها فعال است و در روزهای تعطیل رسمی امکان‌پذیر نیست. اما انتقال وجه با شبا به صورت ۲۴ ساعته و هفت روز هفته قابل ثبت است؛ اگرچه ممکن است که تسویه نهایی در روزهای تعطیل با تأخیر انجام شود.
آیا برای انتقال وجه شبا حتماً باید به شعبه بانک مراجعه کرد؟
خیر. یکی از مزایای شبا، سادگی در استفاده و دسترسی آسان آن است. کاربران می‌توانند به سادگی از طریق اینترنت‌بانک، همراه‌بانک یا دستگاه‌های خودپرداز اقدام به انتقال وجه با استفاده از شماره شبا کنند.
کدام روش (شبا یا ساتنا) کارمزد بالاتری برای انتقال وجه دارد؟
ساتنا به دلیل خدمات ویژه‌ای که ارائه می‌دهد، کارمزد بالاتری نسبت به شبا دارد. از آنجایی که ساتنا برای انتقال فوری و کلان وجوه طراحی شده، هزینه‌های بیشتری را برای این خدمات در نظر می‌گیرد.
اگر در وارد کردن شماره شبا اشتباه کنم، چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر در هنگام وارد کردن شماره شبا در سامانه‌های بانکی (برای انتقال با شبا یا ساتنا) اشتباهی رخ دهد، سیستم به دلیل عدم تطابق کد کنترل با بقیه ارقام، به‌صورت خودکار خطا را تشخیص داده و اجازه ثبت تراکنش را نمی‌دهد.
